چکیده

 هدف: هدف این تحقیق ارائة مدل ریاضی برای اندازه­‌گیری و بررسی رفتار توده­وار در بازارهای مالی به صورت مستقیم است. در این رویکرد تلاش می­‌شود از مدل­های کمکی نظیر­CAPM ، مدل­‌های آماری و غیره استفاده نشود. روش­شناسی پژوهش: پس از بررسی تعاریف و مدل­‌های نظری رفتار توده­وار، شالودة مفهومی مدل اندازه­‌گیری پیشنهادی بنا می­‌شود؛ پس از آن، با استفاده از مدل‌سازی ریاضی، مدل اندازه­‌گیری رفتار توده­‌وار قیمت معرفی می­‌شود. برای تکمیل مدل پیشنهادی، بر اساس روش مونت­کارلو، نحوة ارزیابی نتایج مدل پیشنهادی توصیف می­‌شود. با تکمیل توصیف مدل بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، ازنظر رفتار توده­‌وار قیمت بررسی می‌­شود.

یافته‌­ها: با استفاده از مدل پیشنهادی، احتمالاً می‌­توان نسبت به بررسی رفتار توده‌­وار قیمت به صورت مستقیم اقدام نمود. نتایج بازار سرمایه ایران در سطح کلی از وجود شواهد معنی‌­دار رفتار توده‌­وار قیمت حکایت دارد، اما مقادیر رفتار توده‌­وار قیمت کمتر از 5 درصد است؛ با وجود این، در شرایط ویژة بازار نظیر مواقعی که تغییرات قیمت یا حجم معاملات و یا تعداد معاملات افزایش می‌­یابد، مقدار رفتار توده­وار قیمت شدت می­‌گیرد.

 نتیجه‌­گیری: نظر به اتخاذ رویکرد مستقیم، مقادیر رفتار توده­‌وار قیمت مدل پیشنهادی شامل خطای تصریح سایر مدل­‌ها نیست؛ هم­چنین مدل پیشنهادی، رفتار توده­‌وار قیمت را در قالب یک سری زمانی ارائه می­‌کند؛ سایر مزایای مدل نیز می‌­توانند در بررسی رفتار توده‌­وار قیمت مفید واقع شوند. نتایج تحقیق بازار سرمایة ایران در سطح کلی ازنظر رفتار توده­‌وار قیمت تفاوت چشمگیری با پیش­‌بینی فرضیة بازار کارا ندارد، اما شواهد رفتار توده‌­وار در شرایط خاص بازار ازجمله افزایش شدید بازده مطلق، حجم معاملات و تعداد معاملات معنی دار است و افزایش می­‌یابد. امید است این تحقیق در گرایش بیش از پیش تحقیقات به سوی تحقیقات توسعه­‌ای و بنیادی مفید واقع شود.

 کلید واژه‌­ها: رفتار توده­‌وار، مالی رفتاری، تصمیم‌­گیری، مدل­سازی مالی، و روش مونت کارلو.